جوامع بیابانی: در بیابان انسان ها گاه به صورت قبایل ابتدایی و منزوی مانند بوشمن های کالاهاری و نامیب و بومیان استرالیای مرکزی با شکل بسیار ابتدایی شکار و جمع آوری غذا، گاه به صورت قبایلی که دائما به همراه دام ها کوچ می کنند مانند قوم طوارق در حواشی بیابان کبیر آفریقا، گاه به صورت جوامع واحه نشین و گاه به صورت گروه های کوچک علمی و اقتصادی به منظور اکتشاف و استخراج نفت زندگی می کنند.
اصطلاح ناحیه ساحل: کشورهای واقع در جنوب صحرای آفریقا از اتیوپی در شرق تا سنگال در غرب شامل کشورهای اتیوپی، سودان، چاد، نیجر، مالی، موریتانی و سنگال است که از مستعد ترین نواحی جهان برای خشکسالی هستند.
اشکال فرسایشی در بیابان:
برخان= برخان در ایران پیکرا نامیده می شود. برخان متداول ترین نوع تپه های ماسه ای است که هلالی شکلند و دو زایده طویل در جهت باد دارند. دو بازوی نوک تیز برخان هرچه امتداد می یابد کم ارتفاع تر می شود. برخان ها بسته به نواحی مختلف 10 تا 20 متر ارتفاع دارند بلندی بعضی از برخان ها در دشت لوت ایران به 40 متر می رسد. حرکت ماسه در دامنه ی کم شیب و طولانی رو به باد با ریختن آن به پای دامنه ی پرشیب پشت به باد باعث می شود که تپه به مرور زمان و به آهستگی به سمت جلو جا به جا شود بر خان ها بسته به نواحی مختلف 10 تا 30 متر در سال حرکت می کنند اما در طوفان های شدید و استثنایی به صدها متر می رسد. از به هم پیوستن چندین برخان، برخانوئید به وجود می آید.
سیف= تپه های ماسه ای طولی یا سیف، این تپه ها در جایی تشکیل می شود که باد های غالب از دو جهت عمود بر هم بوزند و برجستگی های کناره های برخان را دچار کشیدگی کنند. شکل کلی سیف شبیه شمشیر است، قسمت پیشانی آن مثلث شکل با بال های تیز و گاهی قوسی شکل مشاهده می گردد. دامنه در جهت باد شیب کمتری نسبت به دامنه مخالف باد دارد. نیمرخ سیف نامتقارن است. تعقر سیف همیشه در جهت باد غالب است ولی اصولا شیب دو طرف سیف یکسان است و قسمت محدب سیف در سمت مخالف باد است.
کلوت= اصطلاحی بلوچی است و به مجموعه ای از تپه های تقریبا موازی در لوت مرکزی اطلاق می شود که در رسوبات ریزدانه بر اثر باد و آب به وجود آمده اند. طول و عرض مجموعه ی این تپه ها به ترتیب 150 کیلومتر و 70 کیلومتر می باشد و حداکثر ارتفاع آن ها به 80 متر می رسد. این مجموعه تپه ها توسط دالان هایی از یکدیگر جدا شده اند. فرسایش آبی و بادی و سازندهای ریزدانه عوامل مهم در تشکیل کلوت ها است. بدین ترتیب که حفره ها پس از بارندگی انباشته از آب گردیده و نیروی باد باعث خشکی و تعریض چاله ها و طولانی شدن آن ها می گردد. جهت چاله ها و تپه ها بستگی به جهت وزش باد غالب دارد. این کلوت ها بر اثر وزش بادهای 120 روزه سیستان به وجود آمده اند.
بادبردگی= به جابه جایی و دور شدن ذرات ریز از محل پیدایش خود عمل بادبردگی می گویند. این فرایند در نواحی فاقد پوشش گیاهی بسیار اهمیت دارد زیرا گودال ها یا حوضه های بادبردگی را به وجود می آورد عمق بسیاری از این گودال ها کم است اما گاهی تا 100 متر هم می رسد.
رگ= سنگ فرش بیابانی = سطوح بیابانی پوشیده شده با قلوه سنگ و ریگ هایی که باد قادر به حمل آن ها نیست.
ساییدگی= باد ذرات ماسه را همراه خود مانند سمباده بر سنگ ها می کشد. بیشترین تاثیر سایش در قسمت پایین و نزدیک سطح زمین است، بنابراین زمین های مرتفعی که در معرض سابش باد قرار دارند دارای حواشی پرشیب یا عمودی اند.سطح این کناره ها اغلب به دلیل متفاوت بودن مقاومت لایه های مختلف رسوبی ناهموار است. اگر موانع سنگی منفرد در معرض سایش باد قرار گیرند، به شکل سندان کفاشی یا قارچ در می آیند و ستونی را برجای می گذارند.
یاردانگ= در نواحی بیابانی که قبلا آب شیارهایی را به وجود آورده، باد فرورفتگی های u شکل را ایجاد می کند. این فرورفتگی ها با برجستگی های واقع در بین آن ها از هم جدا شده اند. به این برجستگی ها یاردانگ می گویند. راس این برجستگی ها مسطح، طرف رو به باد آن ها پرشیب و طرف دیگر آن ها کم شیب است. یاردانگ ها اغلب در رسوبات نرم دریاچه ای گذشته به وجود می آیند به شیارها و فرورفتگی های بین یاردانگ ها بادکند گفته می شود.
پژوهشگر